Punk; kültür politika ve estetiği ile
kurumsallaşmış sanat teorileri ve bunu yaratan topluma, toplumsal
sisteme karşı doğmuş bir reddediştir. Punk, sanatçıyı devrimci olarak
görür, geleneksel ve kalıplaşmış davranış ve yaşam biçimine karşı
yıkıcı bir tavır geliştirir. Bireyin kişisel gelişimini yönlendiren,
yaşam biçimini şekillendiren toplumsal organizmayı herşeyin suçlusu
olarak görür ve saldırmaktan çekinmez. Punk'a göre herşey alt üst
olmalıdır; aykırı, ayrıksı giyim tarzı, ve gündelik yaşamda sınırlann
belirsizleştirilmesi, bilinçli kışkırtıcılık, kabul görmüş ve
tekdüzeleşmiş yaşam biçiminin yeniden düzenlenmesi (ya da
düzensizleştirilmesi) punk yaşam biçiminin devrimci taktikleridir.
Punk'ın
kendini var ettiği sahne; ekonomik ve toplumsal buhranın yaşamın her
alanını cenderede tuttuğu 1970'lerin son dönemlerindeki İngiltere'dir.
Punk akımı; İngiltere'deki ekonomik bunalımdan büyük zarar gören işçi
sınıfı gençleri arasında doğdu. "Geleceğin olmadığı'" hayatlarının ve
politik güç sahibi kişilerce yönetilen bir toplum tarafından önceden
belirlendiği gerçeği, toplumsal dinamiği oluşturan gençlerin en büyük
buhranıydı. Bu buhranın köklerinin fütürizm, dadaizm, nihilizm ve
anarşizm
Punklar içinde bulunduklan durumu protesto etmek için
ellerindeki her malzeme ile bedenleri de dahil, kendilerini ironik bir
biçimde "toplumsal atık" olarak sundular: Köle kıyafetleri, zincirler,
deriler, dayatılan cinsiyetçi modaya karşı androjenlik, parçalanmış
giysiler, rengarenk ve dikleştirilmiş rahatsız edici saç biçimleri ve
punk sembollerinden bedene iliştirilmiş çengelli iğne... Punk
antimodadır. Amacı geleneksel kalıplar içinde yaşayan topluma karşı
algıyı bozmaya yönelik açık bir saldındır.
Punk estetiğinin
yaratıcısı olarak kabul edilen Londralı modacı Vivienne Westwood (Sex
Pistols'in doğuşunda da nedenlerinden olan 'Sex' adlı dükkanın
ortaklanndan) şu sözleri ile punk esetetiğinin "nedenini" açıklıyor:
"...Onun
giysilerini giyrnek için cesur olmanız gerekir. sokakta yürürken tüm
dikkatleri üzerinize çekeceksiniz. Bu tepkileri davet eden bir güç
gösterisidir. Giysiler genellikle fikirleri sözlerden daha iyi
anlatabilir. Bir kitap, bir poster ya da broşür kadar yıkıcı bir silah
olabilir: Otobüste yanınızda 'Anarchy in the UK' (Birleşik Krallıkta
Anarşi) tişörtü ile oturan biri sizi anıda rahatsız eder."
Punk
kültürü kendi dayanışma ve iletişim ağını da yaratmıştı. Fanzinler.
Kültür ve sanatendüstrisine ve sisteme karşı bir tokat olan fanzinlerin
varoluş nedeni yadsıma, reddetme talebi ve çağnsıdır. Fanzinlerin punk
eylem yaşam biçiminde oldukça önemli bir yeri vardır. (Yeraltı
Edebiyatı) İlk Punk fanzini; "Sniffin' Glue", Punkın; "kendi-başına
yap" (do-it-yourself felsefesini ortaya çıkanyordu: bir gitar üzerinde
üç akorun yerleri gösterilmiş ve şu başlık atılmıştı: "İşte size bir
akor, işte iki tane daha, hadi şimdi gidip kendi grubunuzu kurun."
Punklar
arasında iletişim ve düşünsel ağ oluşturmasının yanısıra fanzinlerin
yaptığı bir diğer önemli katkıda yıkıcı grafik tasanm estetiğini
oluşturmasıydı. Çoğunluğu elle yazılan, siyah beyaz olan kaotik bir
kolajla oluşturulup fotokopi ile çoğaltılan fanzinlerin sadece dış
görünüşleri ile bile algıyı bozmaya, kalıplan yıkmaya yönelikti.
Punk'ın
bu yıkıcı tavrının köklerini dada akımının oluşturduğu söylenebilir.
1916-1922 yıllan arasında Dada kendisini de reddederek mevcut tüm
toplumsal ve estetik değerlere şiddetli karşı çıkışı, anlamsızlığı ve
antisanatı, provakatif parodisi, edepsiz mizahı ile yıkıcı sanatın
temsilcilerindendir.
" .. .Bizim için birer HİÇSİNİZ
Tanrılarınız gibi: HİÇ Bürokratlarınız, yöneticileriniz gibi :HİÇ
Ressamlarınız, şairileriniz gibi: HİÇ Bana saldınp, dişlerimi sökseniz
de suratınıza aptal öküzler olduğunuzu haykıracağım..." (Dada
Manifestosundan)
Dadanın önce gelen simalanndan Mareel Duchamp;
pisuvar, şişe askılığı, kar küreği gibi eşyalann üzerine sadece
imzasını atarak ve birer sanat eseri olarak sergilediği "ready
mode"leri (hazıryapıt/yapım) ile tanınmıştır.
Punk konserleri,
punk giyimi ve sanatı gibi yıkıcıdır. Değerlere yönelik birer
saldırıdır. Punk'ın kışkırtıcılık politikasının bir parçası olan
gruplar konser sırasında, seyircisi ile şiddet, yıkım gösterisi
sergilerier. (Sahneye kusmak, tükürmek, havada uçuşan içki şişeleri,
sandalyeler , grup dansı) Punk'ın bu sadomazoşist eğilimi aslında,
punk'ın diğer tahripkar unsurlan gibi belli bir şeye dikkat çekmek
üzere kullanılan bir şok taktiğiydi. Punklar toplumu nasıl gördüklerini
anlatmak istiyorlardı: Anarşi istiyorlardı, yeni bir müzik tarzı
geliştirmek ve bu müzik tarzının kaosunu paylaşmak, çoğaltmak
istiyorlardı. Punk konserleri ekspresyonist performansı ile "şimdi ve
burada"dır. (now-and-here) Ekspresyonizmin sembolü haline gelen Çığlık
punkta hem şarkılarında hem de grafik tasarımlannda kendini gösteren
bir motiftir: yüksek desibel seviyesi,izleyici ile grup arasında
fiziksel ve duyusal etki punk konseri "yaşamalanı" içindedir. O an'ın
içinde yaşanılanlar zamandan ve mekandan soyutlanmış kaostur.
Punk
Rock'ın gelişimi Amerika ile İngiltere arasındaki kültürel alışverişle
hız kazanmıştı. Velvet Undergound, New York DolI ve Ramones gibi New
York'lu gruplar, 1965'te başlayıp 1970'ler boyunca devam eden bir
süreçte, bilinçli bir biçimde "sokak kültürünü" işlemiş ve geleceğe
karamsar bakan yeni bir tür müzik üretmişlerdir. (Bu gruplar sadece
punk rock'ın değil hard'n' heavy, heavy metal ve türevIerinin de
doğuşunda da etkili olmuşlardır.)
"Punk", "Punk Rock", "Punk
Kültürü" tam da punk'ın istediği gibi açık bir biçimde
tanımlanamamıştır. (Standardize edilerneme, kategorize edilememe) Punk;
ilk çıkışı 1975'te belirli bir rock and roll türünü ve kendisi ile
iIişkilendirilen gençlik alt kültürünü anlatmak için kullanılmaya
başlansa da, 80'ler sonrası ticari rock müziğin türevlerini tanımlamak
için kullanılmaya başlanmıştır. Punk 'underround rock', 'new wave',
'new music', 'street rock', 'power pop', 'avant-punk' ve 'hardcore'
gibi terimlerle özdeşleşen anlamlarda da kullanılmıştır.
Punk
sözcüğünün kökleri de bulanıktır. İngilizcede ilk olarak ****** ile
eşanlamlı olarak ortaya çıkar. Funk ve Wagnalls İngilizcenin Yeni
Standart Sözlüğünde şöyle tanımlanır:
* ı.Çürümüş tahta, bitkisel kav, değersiz nesne, boş konuşma.
* 2. Yumrukla yapılan saldın ya da darbe.
* 3. Genç Haydut, hayta, serseri.
Bu sözcük tanımları bilgilendirici olsa da punk'ı tanımlamaz.
Punk
Rock'ın ortaya çıkışı Ocak 1976'da Manhattan'daki East ViIIage'da
bulunan CBGB and OMFUG adlı küçük bir kulüpte verilen konserlerden
doğan'Punk' adlı derginin çıkışı ile başlar.
...18 yaşındaydım.
New York'taydım. Yıl 1975'ti. Birgün arabada giderken John (Holmstrom)
'bir dergi çıkaralım' dedi. Beni ve Ged'i (Dunn) Velvet Underground'a
1997 ve Stooges'a ve New York Dolls'a uyandıran John'dı John derginin
sevdiğimiz şeylerin bileşimi olmasını istiyordu. Eski Tv dizileri, bira
içmek, düzüşmek, çizburger, mizah dergileri, ikinci sınıf filmler ve
bizden başka kimsenin takılmadığı rock'n'rol grupları. John derginin
adının Teenage News olmasını istiyordu. Dolls'un aynı isimli
şarkısından ötürü. Boktan bir isim olduğunu söyledim. 'Niye Punk
demiyoruz?' dedim. Punk sevdiğimiz herşeyi temsil ediyordu: Kıyak,
yapmacıksız, absürd, komik, ironik, şehri küçük posterlerle donattık.
'Dikkat Punk geliyor! Leg McNeil Please kill Me/ Roll Dergisi temmuz
2001/07"
İsyankar CBGB and OMFUG (Country, Blue Grass, Blues
and Other Music For Uplifting Gormandizers) sahnesi Punk dergisi yolu
ile punk terimi ile kurduğu bağlantı, belli bir deneysel rock'n'rol
akımını tarif edecek olan "Punk Rock" teriminin oluşması sürecinin ilk
aşamasıdır.
Punk dergisinin ilk sayısı 1 Ocak 1976'da çıktı. Lou
Reed ve Ramones ile ilgili yazıların yanı sıra John Holmstrom'un özgün
otobiyografik çizgi dizisi "Joe", Leqs Mcneil'den şehvetli kadınlarla
ilgili "foto karikatür öykü"sü yer alıyordu. Punk'ın ilk sayısı 3000
adet basıldı. Ve sadece New York'ta dağıtıldı. Dergi son çıkış tarihi
olan 1979'ta 25.000 adet basılıyor ve dünya çapında 2000 aboneye
ulaşıyordu.
Punk dergisinin İngiliz punk akımına da grafik
anlayışı yönünden önemli etkileri olmuştu. İngiliz punk rock'ının ilk
fanzini "Sniffin' Glue" adıyla Temmuz 1976'da Londra'da çıkmaya başlar.
Daha sonra; Ripped and Tom rotten to the Core, London's Burning, Live
Wire, Vive La Resistance ve Heat adlı fanzinler İngiliz karşıt
kültürünün sözcüleri oldular.
Punk Rock stili Londra'nın
güneybatısındaki ve Kings Rood civarındaki heterojen gençlik
söylemlerinden, yaşam biçiminden oluşmuştu. Şüphesiz ki punk rock'ı
tetikleyenler arasında, androjen görüntüsü ile fetişleştirilen fenomen
David Bowie'nin glitter rock'ı, Ramones, Heartbreakers, Iggy Pop,
Richard Hell gibi kişi ve gruplar vardır. 1960'ların moda alt
kültürünü, bazı blues gruplarının melodik alt yapısını ve isyanını,
northem soul ve reggae'den alınma unsurları da punk müzikal kaosunda
bulmak mümkün.
Tarihte Hippy adı ile anılan
sahte-uyuşturulmuş-muhalif kültür milyonlarca ebleh evcilleştirmekte
oldukça başarılı olmuştu. Bu sahte muhalif kültür başarısını mass
media'dan daha ziyade, 1950'lilerin beat generation radikal
muhalefetini vahşi kapitalistlerin önünde savunmasız ve yalnız
bırakmasına borçluydu. Başkalannı rahatsız etmeyecek kadar vasat olan
bu insanlar daha sonra senetlerin, iş görüşmelerinin, ahizelerin
arasında geçmişlerini hatırlamayacak kadar değişip
kapitalistleşeceklerdi. Oysa punk kendi bedeni ve yaşam biçimi ile
politikası, parodisi ve estetiği ile kesinlikle asi ve yıkıcıydı, ki
hala bir çok ülkede alt kültür muhalifliğinin en önemli unsurlarıdırlar
Konu: Progressive Rock 
Çarş. Eyl. 02, 2009 8:54 pm
