Punk; kültür
politika ve estetiği ile kurumsallaşmış sanat teorileri ve bunu yaratan
topluma, toplumsal sisteme karşı doğmuş bir reddediştir. Punk,
sanatçıyı devrimci olarak görür, geleneksel ve kalıplaşmış davranış ve
yaşam biçimine karşı yıkıcı bir tavır geliştirir. Bireyin kişisel
gelişimini yönlendiren, yaşam biçimini şekillendiren toplumsal
organizmayı herşeyin suçlusu olarak görür ve saldırmaktan çekinmez.
Punk'a göre herşey alt üst olmalıdır; aykırı, ayrıksı giyim tarzı, ve
gündelik yaşamda sınırlann belirsizleştirilmesi, bilinçli
kışkırtıcılık, kabul görmüş ve tekdüzeleşmiş yaşam biçiminin yeniden
düzenlenmesi (ya da düzensizleştirilmesi) punk yaşam biçiminin devrimci
taktikleridir.
Punk'ın kendini var ettiği sahne; ekonomik ve
toplumsal buhranın yaşamın her alanını cenderede tuttuğu 1970'lerin son
dönemlerindeki İngiltere'dir. Punk akımı; İngiltere'deki ekonomik
bunalımdan büyük zarar gören işçi sınıfı gençleri arasında doğdu.
"Geleceğin olmadığı'" hayatlarının ve politik güç sahibi kişilerce
yönetilen bir toplum tarafından önceden belirlendiği gerçeği, toplumsal
dinamiği oluşturan gençlerin en büyük buhranıydı. Bu buhranın
köklerinin fütürizm, dadaizm, nihilizm ve anarşizm
Punklar
içinde bulunduklan durumu protesto etmek için ellerindeki her malzeme
ile bedenleri de dahil, kendilerini ironik bir biçimde "toplumsal atık"
olarak sundular: Köle kıyafetleri, zincirler, deriler, dayatılan
cinsiyetçi modaya karşı androjenlik, parçalanmış giysiler, rengarenk ve
dikleştirilmiş rahatsız edici saç biçimleri ve punk sembollerinden
bedene iliştirilmiş çengelli iğne... Punk antimodadır. Amacı geleneksel
kalıplar içinde yaşayan topluma karşı algıyı bozmaya yönelik açık bir
saldındır.
Punk estetiğinin yaratıcısı olarak kabul edilen
Londralı modacı Vivienne Westwood (Sex Pistols'in doğuşunda da
nedenlerinden olan 'Sex' adlı dükkanın ortaklanndan) şu sözleri ile
punk esetetiğinin "nedenini" açıklıyor:
"...Onun giysilerini
giyrnek için cesur olmanız gerekir. sokakta yürürken tüm dikkatleri
üzerinize çekeceksiniz. Bu tepkileri davet eden bir güç gösterisidir.
Giysiler genellikle fikirleri sözlerden daha iyi anlatabilir. Bir
kitap, bir poster ya da broşür kadar yıkıcı bir silah olabilir:
Otobüste yanınızda 'Anarchy in the UK' (Birleşik Krallıkta Anarşi)
tişörtü ile oturan biri sizi anıda rahatsız eder."
Punk kültürü
kendi dayanışma ve iletişim ağını da yaratmıştı. Fanzinler. Kültür ve
sanatendüstrisine ve sisteme karşı bir tokat olan fanzinlerin varoluş
nedeni yadsıma, reddetme talebi ve çağnsıdır. Fanzinlerin punk eylem
yaşam biçiminde oldukça önemli bir yeri vardır. (Yeraltı Edebiyatı) İlk
Punk fanzini; "Sniffin' Glue", Punkın; "kendi-başına yap"
(do-it-yourself felsefesini ortaya çıkanyordu: bir gitar üzerinde üç
akorun yerleri gösterilmiş ve şu başlık atılmıştı: "İşte size bir akor,
işte iki tane daha, hadi şimdi gidip kendi grubunuzu kurun."
Punklar
arasında iletişim ve düşünsel ağ oluşturmasının yanısıra fanzinlerin
yaptığı bir diğer önemli katkıda yıkıcı grafik tasanm estetiğini
oluşturmasıydı. Çoğunluğu elle yazılan, siyah beyaz olan kaotik bir
kolajla oluşturulup fotokopi ile çoğaltılan fanzinlerin sadece dış
görünüşleri ile bile algıyı bozmaya, kalıplan yıkmaya yönelikti.
Punk'ın
bu yıkıcı tavrının köklerini dada akımının oluşturduğu söylenebilir.
1916-1922 yıllan arasında Dada kendisini de reddederek mevcut tüm
toplumsal ve estetik değerlere şiddetli karşı çıkışı, anlamsızlığı ve
antisanatı, provakatif parodisi, edepsiz mizahı ile yıkıcı sanatın
temsilcilerindendir.
" .. .Bizim için birer HİÇSİNİZ
Tanrılarınız gibi: HİÇ Bürokratlarınız, yöneticileriniz gibi :HİÇ
Ressamlarınız, şairileriniz gibi: HİÇ Bana saldınp, dişlerimi sökseniz
de suratınıza aptal öküzler olduğunuzu haykıracağım..." (Dada
Manifestosundan)
Dadanın önce gelen simalanndan Mareel Duchamp;
pisuvar, şişe askılığı, kar küreği gibi eşyalann üzerine sadece
imzasını atarak ve birer sanat eseri olarak sergilediği "ready
mode"leri (hazıryapıt/yapım) ile tanınmıştır.
Punk konserleri,
punk giyimi ve sanatı gibi yıkıcıdır. Değerlere yönelik birer
saldırıdır. Punk'ın kışkırtıcılık politikasının bir parçası olan
gruplar konser sırasında, seyircisi ile şiddet, yıkım gösterisi
sergilerier. (Sahneye kusmak, tükürmek, havada uçuşan içki şişeleri,
sandalyeler , grup dansı) Punk'ın bu sadomazoşist eğilimi aslında,
punk'ın diğer tahripkar unsurlan gibi belli bir şeye dikkat çekmek
üzere kullanılan bir şok taktiğiydi. Punklar toplumu nasıl gördüklerini
anlatmak istiyorlardı: Anarşi istiyorlardı, yeni bir müzik tarzı
geliştirmek ve bu müzik tarzının kaosunu paylaşmak, çoğaltmak
istiyorlardı. Punk konserleri ekspresyonist performansı ile "şimdi ve
burada"dır. (now-and-here) Ekspresyonizmin sembolü haline gelen Çığlık
punkta hem şarkılarında hem de grafik tasarımlannda kendini gösteren
bir motiftir: yüksek desibel seviyesi,izleyici ile grup arasında
fiziksel ve duyusal etki punk konseri "yaşamalanı" içindedir. O an'ın
içinde yaşanılanlar zamandan ve mekandan soyutlanmış kaostur.
Punk
Rock'ın gelişimi Amerika ile İngiltere arasındaki kültürel alışverişle
hız kazanmıştı. Velvet Undergound, New York DolI ve Ramones gibi New
York'lu gruplar, 1965'te başlayıp 1970'ler boyunca devam eden bir
süreçte, bilinçli bir biçimde "sokak kültürünü" işlemiş ve geleceğe
karamsar bakan yeni bir tür müzik üretmişlerdir. (Bu gruplar sadece
punk rock'ın değil hard'n' heavy, heavy metal ve türevIerinin de
doğuşunda da etkili olmuşlardır.)
"Punk", "Punk Rock", "Punk
Kültürü" tam da punk'ın istediği gibi açık bir biçimde
tanımlanamamıştır. (Standardize edilerneme, kategorize edilememe) Punk;
ilk çıkışı 1975'te belirli bir rock and roll türünü ve kendisi ile
iyişkilendirilen gençlik alt kültürünü anlatmak için kullanılmaya
başlansa da, 80'ler sonrası ticari rock müziğin türevlerini tanımlamak
için kullanılmaya başlanmıştır. Punk 'underround rock', 'new wave',
'new music', 'street rock', 'power pop', 'avant-punk' ve 'hardcore'
gibi terimlerle özdeşleşen anlamlarda da kullanılmıştır.
Punk
sözcüğünün kökleri de bulanıktır. İngilizcede ilk olarak fahişe ile
eşanlamlı olarak ortaya çıkar. Funk ve Wagnalls İngilizcenin Yeni
Standart Sözlüğünde şöyle tanımlanır:
ı.Çürümüş tahta, bitkisel kav, değersiz nesne, boş konuşma.
2. Yumrukla yapılan saldın ya da darbe.
3. Genç Haydut, hayta, serseri.
Bu sözcük tanımları bilgilendirici olsa da punk'ı tanımlamaz.
Punk
Rock'ın ortaya çıkışı Ocak 1976'da Manhattan'daki East Viyiage'da
bulunan CBGB and OMFUG adlı küçük bir kulüpte verilen konserlerden
doğan'Punk' adlı derginin çıkışı ile başlar.
...18 yaşındaydım.
New York'taydım. Yıl 1975'ti. Birgün arabada giderken John (Holmstrom)
'bir dergi çıkaralım' dedi. Beni ve Ged'i (Dunn) Velvet Underground'a
1997 ve Stooges'a ve New York Dolls'a uyandıran John'dı John derginin
sevdiğimiz şeylerin bileşimi olmasını istiyordu. Eski Tv dizileri, bira
içmek, düzüşmek, çizburger, mizah dergileri, ikinci sınıf filmler ve
bizden başka kimsenin takılmadığı rock'n'rol grupları. John derginin
adının Teenage News olmasını istiyordu. Dolls'un aynı isimli
şarkısından ötürü. Boktan bir isim olduğunu söyledim. 'Niye Punk
demiyoruz?' dedim. Punk sevdiğimiz herşeyi temsil ediyordu: Kıyak,
yapmacıksız, absürd, komik, ironik, şehri küçük posterlerle donattık.
'Dikkat Punk geliyor! Leg McNeil Please kill Me/ Roll Dergisi temmuz
2001/07"
İsyankar CBGB and OMFUG (Country, Blue Grass, Blues
and Other Music For Uplifting Gormandizers) sahnesi Punk dergisi yolu
ile punk terimi ile kurduğu bağlantı, belli bir deneysel rock'n'rol
akımını tarif edecek olan "Punk Rock" teriminin oluşması sürecinin ilk
aşamasıdır.
Punk dergisinin ilk sayısı 1 Ocak 1976'da çıktı. Lou
Reed ve Ramones ile ilgili yazıların yanı sıra John Holmstrom'un özgün
otobiyografik çizgi dizisi "Joe", Leqs Mcneil'den şehvetli kadınlarla
ilgili "foto karikatür öykü"sü yer alıyordu. Punk'ın ilk sayısı 3000
adet basıldı. Ve sadece New York'ta dağıtıldı. Dergi son çıkış tarihi
olan 1979'ta 25.000 adet basılıyor ve dünya çapında 2000 aboneye
ulaşıyordu.
Punk dergisinin İngiliz punk akımına da grafik
anlayışı yönünden önemli etkileri olmuştu. İngiliz punk rock'ının ilk
fanzini "Sniffin' Glue" adıyla Temmuz 1976'da Londra'da çıkmaya başlar.
Daha sonra; Ripped and Tom rotten to the Core, London's Burning, Live
Wire, Vive La Resistance ve Heat adlı fanzinler İngiliz karşıt
kültürünün sözcüleri oldular.
Punk Rock stili Londra'nın
güneybatısındaki ve Kings Rood civarındaki heterojen gençlik
söylemlerinden, yaşam biçiminden oluşmuştu. Şüphesiz ki punk rock'ı
tetikleyenler arasında, androjen görüntüsü ile fetişleştirilen fenomen
David Bowie'nin glitter rock'ı, Ramones, Heartbreakers, Iggy Pop,
Richard Hell gibi kişi ve gruplar vardır. 1960'ların moda alt
kültürünü, bazı blues gruplarının melodik alt yapısını ve isyanını,
northem soul ve reggae'den alınma unsurları da punk müzikal kaosunda
bulmak mümkün.
Tarihte Hippy adı ile anılan
sahte-uyuşturulmuş-muhalif kültür milyonlarca ebleh evcilleştirmekte
oldukça başarılı olmuştu. Bu sahte muhalif kültür başarısını mass
media'dan daha ziyade, 1950'lilerin beat generation radikal
muhalefetini vahşi kapitalistlerin önünde savunmasız ve yalnız
bırakmasına borçluydu. Başkalannı rahatsız etmeyecek kadar vasat olan
bu insanlar daha sonra senetlerin, iş görüşmelerinin, ahizelerin
arasında geçmişlerini hatırlamayacak kadar değişip
kapitalistleşeceklerdi. Oysa punk kendi bedeni ve yaşam biçimi ile
politikası, parodisi ve estetiği ile kesinlikle asi ve yıkıcıydı, ki
hala bir çok ülkede alt kültür muhalifliğinin en önemli unsurlarıdırlar.
Konu: punK we roCk 
Çarş. Eyl. 02, 2009 8:49 pm
